 |
Pierwszymi stałymi mieszkańcami znacznego obszaru dzisiejszej Gminy Węgierska-Górka byli Polacy z okresu średniowiecznych, małopolskich akcji osadniczych. Zasiedlili oni głównie kotliny podgórskie oraz doliny rzeczne, a swoje życie poświęcili na uprawę roli i gospodarkę leśną
Na przełomie nowożytności, z kierunku Karpat słowackich, zaczęła napływać znowu koczownicza ludność południowej Europy. Upodobała sobie ona najwyższe partie regionu, trudniąc się wypasem kóz oraz owiec na górskich polanach.
Byli to tzw. Wołosi - pasterze pochodzenia starożytno-bałkańskiego, którzy poszukiwali na Słowiańszczyźnie korzystnych dla siebie i zwierząt warunków bytowych.
Wołosi zwani też "Arumunami" wywodzili się przedewszystkim od Ilirów - rdzennego plemienia pogranicza Albanii i Macedonii, którego jeden odłam, pod naporem Cesarstwa Rzymskiego przesiedlił się w średniowieczu do wschodnich Bałkanów.
To właśnie tam zasymilowali się z Dakami - autochtonami ziem Rumunii, i wspólnie z nimi utworzyli silne, lecz odizolowane od innych narodów społeczeństwo pasterzy Wołochów.
Wołosi byli więc ludnością koczowniczą, a charakter ich pasterskiej działaności zmuszał ich do częstych przeprowadzek. Nowa grupa etniczna osiedliła przedewszystkim Karpaty, które oprócz licznych walorów przyrodniczych, dostarczały im także większą swobodę życiową, a nawet odrębność kulturową.
W ostatnich stuleciach średniowiecza zawitali oni na Słowację, by ostatecznie osiąść w polskich Tatrach i Beskidach.
Jako że wielu Wołochów przywędrowało do Polski z ościennej Słowacji, gdzie zastał ich obowiązek nadawania nazwisk przez lokalną administrację, to sprowadzili oni na nasze ziemie nazwiska tegoż pochodzenia m.in. Jurasz, Juraszek, Jarco czy Pawlus.
W mowie potocznej posługiwali się głównie językiem wołoskim wywodzącym się ze staroalbańskiego oraz rumuńskiego.
Niektóre szczyty górskie, także te wznoszące się nad gminą Węgierska-Górka, zostały nazwane przez nich samych.
M.in. * wzniesienie Suchy Groń nad Żabnicą (Groń - z rum. "grui" (szczyt))
* szczyt Magura Cięcińska (Magura - z woł. "magura" (wolno stojąca góra). W jęz. rumuń. i słowac. oznacza 'wzgórze')
* Czerwieńska Grapa wznosząca się nad Ciścem i Węgierską Górką. (Grapa [Drapa] – z rum. groapa (dół, stromość))
Z biegiem lat, włodarze polskich Karpat nakazali Wołochom osiąść na stałe, bez dalszego wspierania i praktykowania pasterskich migracji. Przyczyniło się to do stopniowego spolonizowania tych wędrowców z Bałkanów, a także do porzucenia przez nich nieefektownego w spoczynku partnerstwa na rzecz uprawy ziemi.
Niektórzy historycy przypuszczają, że obszar średniowiecznej Cięciny i Żabnicy znajdował się także pod zasięgiem migracji niemieckich kolonistów (i tak też prawdopodobnie było).
Jeśli przeżyli oni późniejsze najazdy Husytów oraz rycerzy-rozbójników, to w kolejnych stuleciach ulegli całkowitemu spolonizowaniu, i przemieszali się z ludnością miejscową.
 |
| Obecność Niemców na terenie Beskidów Zachodnich w okresie średniowiecza (fragment mapy archiwalnej) |
Do Węgierskiej Górki, w połowie XIX stulecia zawitali także Ewangelicy ze Śląska Cieszyńskiego.
W tym samym czasie w Żabnicy, na zaproszenie arcyksięcia Habsburga osiedlono niewielką grupę niemieckich osadników.
Stulecie to przyniosło również gościnność w stosunku do ludności pochodzenia żydowskiego. Do miejscowych, góralskich miejscowości przybywali Żydzi z całymi rodzinami, zakładając tu sklepy, karczmy, młyny a nawet prowadząc inne interesy gospodarcze.
Nowożytność oraz, paradoksalnie, okres zaboru Austro-Węgierskiego przyczynił się do ubogacenia etnicznego i religijnego polskich Beskidów.
Ostatecznie, po ludobójstwach i wysiedleniach II wojny światowej, a także po długotrwałym i stopniowym polonizowaniu cudzoziemców, spośród tak wielu obcych nam kultur pozostał jedynie rys historyczny,
oraz także korzenie, które żyją w Góralach przez cały czas, i żyć w nich bedą.
WIĘCEJ O: Polacy w Karpatach - POLACY, Wołosi - WOŁOSI, Niemcy - NIEMCY
Pomocne źródła:
Mapy współczesne, wykazy nazw szczytów górskich, publikacje historyczne, archiwalna mapa przedstawiająca germańskich osadników w południowej Polsce (atlas niemiecki z 1934 r.).